Muzeum Michała Kleofasa Ogińskiego mieszczące się w XIXwiecznym
pałacu rodu Ogińskich w Zalesiu, w obwodzie
grodzieńskim na Białorusi, otworzyło już podwoje po kilkuletniej
renowacji. Jest niemal gotowe do przyszłorocznych obchodów 250-
lecia urodzin autora słynnego poloneza „Pożegnanie Ojczyzny”.
Można już obejrzeć centralny westybul klasycystycznego pałacu z dwoma
wielkimi piecami po obu stronach oraz salę wystawienniczą, w której
zaprezentowano kopie dokumentów archiwalnych poświęconych życiu
Ogińskiego, otrzymanych w formie elektronicznej z Rosji. W przyszłości
planuje się urządzenie w tym pomieszczeniu gabinetu Ogińskiego. Poza tym
goście mogą obejrzeć salon muzyczny, a także oranżerię. Otwarto również
salę teatralno-muzyczną, gdzie odbywają się koncerty. Szykowane są kolejne pomieszczenia.
Restauratorzy chcieli w jak największym stopniu odtworzyć wygląd pałacu z czasów Michała
Kleofasa Ogińskiego, jednak wnętrza niemal się nie zachowały, wymagało to więc przeprowadzenia
badań archiwalnych i bibliograficznych, oparcia się na spisach inwentarza oraz relacjach osób
współczesnych kompozytorowi, w tym znanego malarza Napoleona Ordy.
– Witamy gości polonezem a-moll, który został później zatytułowany “Pożegnanie Ojczyzny”, i
pokazujemy film dokumentalny „Rana w sercu”, żeby zapoznać turystów z życiem Ogińskiego –
powiedziała PAP dyrektorka muzeum Ludmiła Hrodnicka.
Michał Kleofas Ogiński wprowadził się do Zalesia, które wcześniej należało do jego stryja
Franciszka Ksawerego, w 1802 r. i mieszkał tu ze swoją drugą żoną, Włoszką Marią de Neri, oraz
ich dziećmi do 1822 r. Potem przeniósł się do Florencji. W Zalesiu był chętnie odwiedzany przez
kompozytorów, poetów i malarzy, a jego majątek zyskał nazwę “małych Aten”.
Hrodnicka podkreśla, że trwa kupowanie eksponatów do muzeum. Placówka ma już pamiętniki
Ogińskiego w języku francuskim, nabyte od prywatnego kolekcjonera w Mińsku, oraz pisma „La
Pologne” wydawane w Paryżu przez sekretarza Ogińskiego, Leonarda Chodźkę.
Z oryginalnego wystroju pałacu nie zachowało się nic. – Zostali tylko parobkowie Ogińskiego, na
przykład ja – żartuje dyrektorka muzeum. – Podobno Ogiński za to, że chłopi pańszczyźniani dobrze
pracowali, oddał im przecinkę w lesie, a oni zbudowali tam wioskę Wiotrawa, gdzie się narodziłam.
Rzeczywiście jest tak wąska, że tylko jeden wóz może przejechać.
Hrodnicka dodaje, że gdy zagłębiła się lekturę dokumentów, odkryła, iż ojciec miejscowego artysty
Pawła Jożyka pracował u Ogińskiego jako sadownik. – Gumiennym był Lis, a moje panieńskie
nazwisko też brzmi Lis. Tak więc ja sama też może pochodzę od ludzi, którzy u niego pracowali –
mówi.
Po obejrzeniu pałacu zwiedzający mogą przespacerować się po parku, gdzie m.in. do tej pory leżą
dwa wielkie kamienie, umieszczone tam przez kompozytora. Jeden jest opatrzony napisem
„Cieniom Kościuszki” i nawiązuje do udziału Ogińskiego, który był także politykiem i dyplomatą, w
powstaniu kościuszkowskim.
– Ogiński był patriotą i wszystkie swoje wysiłki jako dyplomata wkładał w to, żeby odrodzić chociaż
część Wielkiego Księstwa Litewskiego. Postawił ten kamień na pamiątkę wydarzeń, które były
próbą odrodzenia Rzeczypospolitej – mówi autor książki o Ogińskim, mieszkający w Zalesiu Siarhiej
Wieramiejczyk.
Drugi kamień – z napisem po łacinie – jest poświęcony nauczycielowi Ogińskiego z czasów młodości
Francuzowi Jeanowi Rolayowi. – Ogiński uważał Rolaya za swego duchowego ojca, on w nim
zaszczepił idee oświecenia – podkreśla Wieramiejczyk.
Goście mogą też zobaczyć stojącą w pobliżu wejścia do pałacu kaplicę z czasów Ogińskiego, gdzie
co niedzielę odbywa się msza, i murowany młyn nad przepływającą przez majątek rzeczką, który w
czasach kompozytora był jeszcze drewniany. W jednym ze skrzydeł pałacu powstał mały hotelik na
dziewięć osób, który ma być wkrótce otwarty.
Po śmierci Michała Kleofasa Ogińskiego Zalesie należało do jego syna Ireneusza, a potem wnuka
Michała Mikołaja, po czym zostało sprzedane Polskiemu Bankowi Ziemskiemu. W czasach
komunizmu w pałacu znajdował się najpierw dom wypoczynkowy dla mieszkańców Mińska, a
potem dom dla osób starszych i inwalidów.
Renowacja trwała od 2011 r. Przeprowadzono ją kosztem 30 mld rubli białoruskich (9,4 mln zł) z
budżetu państwowego i obwodowego Białorusi oraz 200 tys. euro z unijnego programu współpracy
transgranicznej Łotwa-Litwa-Białoruś. Wszystkie prace mają zostać zakończone przed 250.
rocznicą urodzin Ogińskiego 7 października przyszłego roku.
Michał Kleofas Ogiński przyszedł na świat w Guzowie pod Żyrardowem. Był nie tylko
kompozytorem, ale też podskarbim wielkim litewskim, senatorem rosyjskim, konspiratorem
niepodległościowym, dyplomatą i działaczem emigracyjnym. Zmarł w 1833 r. we Florencji i został
pochowany w tamtejszym kościele Santa Croce obok takich osobistości jak Galileusz, Michała Anioł
czy Gioachino Rossini.
Z Zalesia Małgorzata Wyrzykowska, Polska Agencja Prasowa
