Zadaniem Beratungszentrum für Migranten und Migrantinnen (Centrum Porad dla Migrantów i Migrantek) jest pomoc osobom,
które opuściły swój kraj i przeniosły się do Austrii. Centrum jest podzielone na 6 oddziałów, każdy ma inną specjalizację.

Rozmawiamy z Aleksandrą Panek, polskojęzyczną konsultantką ds. edukacji i uznawania kwalifikacji zawodowych oraz
koordynatorką austriackich punktów porad dla osób z zagranicznymi kwalifikacjami (AST-Anlaufstellen).
Jest Pani absolwentką pedagogiki socjalnej, autorką fachowych opracowań dotyczących walidacji i uznawania
dyplomów.
– Studiowałam pedagogikę socjalną najpierw w Warszawie, a potem na Uniwersytecie Wiedeńskim. Od wielu lat związana
jestem z Centrum Porad dla Migrantów i Migrantek w Wiedniu. Obecnie pracuję koordynatorka austriackich puktów porad
dla osób z zagranicznymi kwalifikacjami (AST), zajmujemy się poradami co do uznania tych kwalifikacji i zatrudnienia
odpowiadającego kwalifikacjom na austriackim rynku pracy. Kwestie walidacji, ogólnie potwierdzania zagranicznych
kwalifikacji zawodowych i uznawania dyplomów, są w Austrii naprawdę skomplikowane, jest ponad 100 instytucji
zajmujących się tą problematyką, stąd moje publikacje omawiające szczegółowo tę kwestię. Nasze publikacje można
znaleźć na stronie https://anlaufstelle-anerkennung.at/sites/view/downloads , ale z konkretnymi pytaniami prosimy
o zgłaszanie się po indywidualną poradę.

Czym zajmują się punkty porad dla osób z zagranicznymi kwalifikacjami (AST)?
– Indywidualnymi poradami dotyczącymi uznawania kwalifikacji zawodowych i dyplomów. Jako AST-koordynacja zawiadujemy
pracą kilku innych punktów porad AST na terenie całej Austrii. Zadaniem AST jest ocenienie, na ile możliwe jest w Austrii
uznanie zdobytego za granicą wykształcenia, od poziomu szkoły zawodowej aż do doktoratu. Wyjaśniamy, czy formalne uznanie
jest konieczne i czy jest w ogóle możliwe. Niektóre rodzaje kwalifikacji nie wymagają w Austrii formalneego uznania,
są zatwierdzane automatycznie, w innych przypadkach konieczne są kursy uzupełniające i inne dodatkowe kroki. Nasza oferta
jst bezpłatna, wielojęzyczna, możliwa w wielu miejscach w Austrii i skierowana do osób już w Austrii mieszkających.
Chciałam zaznaczyć, że jeśli nawet nie ma obowiązku uznania danych kwalifikacji czy dyplomu, to warto to formalnie zrobić,
gdyż w dalszej pracy zawodowej może to mieć znaczenie, np. przy decyzji co do wysokości wynagrodzenia, bo jak wiadomo,
w każdym zawodzie są tzw. widełki płacowe. Na przykład mechanik samochodowy, który może iść do pracy bez żadnej weryfikacji
dyplomu, może być przez pracodawcę potraktowany jako osoba niewykwalifikowana, co wiąże się z niższymi zarobkami. Gdy jego
wykształcenie zostało nostryfikowane, pracodawca jest zobowiązany przyznać mu pensję taką, jak dla osoby wykwalifikowanej.

Jaka jest sytuacja osób z krajów UE?
– Większość dyplomów czy kwalifikacji zawodowych jest automatycznie uznawana, ale tak jak wspomniałam wyżej, warto
zadbać o ich formalne potwierdzenie ze względu na wymierne korzyści dla pracownika. Wnioski takie należy złożyć do odpowiednich
urzędów. I my właśnie sprawdzamy, czy wiąże się to z jakimiś dodatkowymi warunkami, egzaminami itp. Jednym słowem:
czy warto podjąć się takiego trudu, czy też nie.

Jak wygląda taka procedura w praktyce? Weźmy jako przykład kogoś z wykształceniem zawodowym. Na jaką pomoc może liczyć?
– Dysponujemy budżetem przeznaczonym na tłumaczenia wszelkich dokumentów związanych z edukacją: to będzie więc pierwszy rodzaj
pomocy. Wyjaśniamy tej osobie, jaki rodzaj nostryfikacji mogłaby zrobić i czy jej się to opłaca. Na przykład jeśli
kwalifikacja została zdobyta dawno temu, nie ma sensu podejmowania takich kroków, gdyż nie zostanie ona uznana albo kwalifikacje
nie są na tyle aktualne, żeby znaleźć pracę.
Należy też pamiętać o zawodach reglamentowanych i niereglamentowanych. Zawód pielęgniarki należy do tych pierwszych, co
oznacza, że jej kwalifikacje muszą zawsze być nostryfikowane, w przeciwieństwie np. do kwalifikacji elektryka.
Jeśli ktoś podejmuje decyzję o nostryfikacji dyplomu, to wspieramy go aktywnie: pomagamy w wypełnianiu wniosku i wszelkich
formularzy. Dla osób spoza UE niezbędne jest też odbycie kursów uzupełniających. Pomagamy też przy załatwieniu wsparcia
finansowego w przypadku dodatkowych kursów dokształcających oraz kursów językowych. Ta oferta w Wiedniu, w przeciwieństwie
do innych krajów związkowych, jest bardzo bogata.

Wróćmy do przykładu pielęgniarki z zagranicznym dyplomem. Zgłasza się do was, i co dalej?
– Jest to zawód reglamentowany, więc przy nostryfikacji dyplomu niezbędne jest odbycie kursów uzupełniających, kursów
językowych z zakresu języka fachowego. Jak wspomniałam, w czasie robienia kursów takie osoby mogą liczyć na wsparcie
finansowe ze strony AMS ale też WAFF. W tym zakresie od lat współpracujemy z tym urzędem.

Jeśli chodzi o naszych rodaków, jakie zawody najczęściej wykonują ci, którzy się do Was zgłaszają?
– Dominują zawody techniczne i medyczne. Nasze statystyki pokazują też, że spora jest grupa osób z wyższym wykształceniem.

W jakim zawodzie obecnie najłatwiej można znaleźć pracę?
– Cały czas są to zawody medyczne i branża informatyczna. Czasami zdarzają się niespodzianki. W 2020 roku bardzo poszukiwane
były fryzjerki i fryzjerzy.
Pod koniec każdego roku ministerstwo ds. pracy publikuje listę najbardziej poszukiwanych zawodów – zawodów aktualnie
deficytowych, warto się z nią zapoznać, jeśli ktoś chce ocenić swoje szanse zawodowe w Austrii. W 2021 istnieje
zapotrzebowanie na zawody pielęgniarskie, lekarzy, ale też wiele zawodów technicznych.

Czy osoba, która przez długi czas, np. 20 lat, pracowała w jakimś zawodzie, jednak formalnie nie posiada kwalifikacji,
może wnosić o ich uznanie?
– Oczywiście. Jest możliwe przystąpienie do egzaminu na podstawie zdobytej praktyki zawodowej. Taki dyplom może mieć
duże znaczenie dla wysokości pobieranej potem emerytury – więc warto się zastanowić i przede wszystkim zgłębić te sprawy.

Jakich błędów przy poszukiwaniu pracy należy unikać?
– Przede wszystkim wiele osób nie korzysta z bardzo dużej, a do tego darmowej pomocy doradczej, jaką oferuje Austria.
Warto zgłosić się do nas i przyjrzeć uważnie swojej sytuacji zawodowej, pozwolić sobie pomóc w jej ocenie i w ewentualnym
doborze czy to kursów, czy w podjęciu nostryfikacji dyplomu, czy uznania kwalifikacji zawodowych. Często jest też tak,
że wiele osób nie potrafi znaleźć pracy, bo jej po prostu źle szuka. Naszym zadaniem jest właśnie pomoc w unikaniu tego typu błędów.

Jak wygląda poradnictwo w okresie pandemii?
– Nadal istnieje możliwość umawiania się na osobisty termin, który należy wcześniej ustalić telefonicznie. Trzeba tylko
ściśle przestrzegać wszystkich obowiązujących zasad sanitarnych.
Porada przez telefon, wideoporada czy drogą mailową jest także obecnie możliwa.

A jeśli ktoś będzie chciał zgłosić się do Pani z zapytaniem o swoje szanse zawodowe?
– Bardzo proszę o kontakt e-mail: a.panek@migrant.at Postaram się skierować taką osobę w odpowiednie miejsce. Tak
jak wspomniałam, filie AST znajdują się na terenie całej Austrii, także w St. Pölten, Linzu, Grazu, Salzburgu,
Innsbrucku i w Klagenfurcie.
Bezpośredni kontakt z punktami porad AST jest oczywiście możliwy. Dodatkowo oferujemy też porady w innych miastach.
Zapraszamy wszystkie osoby, które szukają pomysłów na to, co zrobić dalej ze swoim wykształceniem w Austrii. Każda
porada może otworzyć nowe perspektywy.

Rozmawiała Halina Iwanowska, Polonika nr 282, styczeń/luty 2021

Anlaufstelle Wien (AST Wien)
Beratungszentrum für Migranten und Migrantinnen
Perspektive – Anerkennungs- und Weiterbildungsberatungsstelle für NeuzuwanderInnen und Asylberechtigte
Nordbahnstraße 36/ Stiege 1/ 3. Stock
1020 Wien
Beratung nur nach Terminvereinbarung! Tel.: +43 1 58 58 019
ast.wien@migrant.at

Anlaufstelle Niederösterreich und Nordburgenland (AST NÖ)
Beratungszentrum für Migranten und Migrantinnen
Nordbahnstraße 36/ Stiege 2/ 2. Stock
1020 Wien

Sprechstunden St. Pölten (Sprachinstitut AHA)
Josefstraße 22
3100 St. Pölten

Sprechstunden Wiener Neustadt (AMS Wiener Neustadt)
Neunkirchner Straße 36
2700 Wiener Neustadt
Beratung nur nach Terminvereinbarung! Tel.: +43 1 99 72 851
ast.noe@migrant.at

Anlaufstelle Oberösterreich und Salzburg (AST OÖ – AST Salzburg)
migrare – Zentrum für MigrantInnen OÖ
Hahnengasse 5/ 2. Stock
4020 Linz

Sprechstunden Salzburg (Frau & Arbeit gGmbH)
Sterneckstraße 31
5020 Salzburg
Beratung nur nach Terminvereinbarung! Tel.: + 43 732 93 16 03-0
ast.oberoesterreich@migration.at bzw. ast.salzburg@migration.at

Anlaufstelle Steiermark, Kärnten und Südburgenland (AST Steiermark)
ZEBRA – Interkulturelles Beratungs- und Therapiezentrum
Granatengasse 4/ 3. Stock
8020 Graz

Sprechstunden Klagenfurt (AMS Kärnten):
Rudolfsbahngürtel 42
9021 Klagenfurt
Beratung nur nach Terminvereinbarung! Tel.: +43 316 83 56 30
ast.steiermark@zebra.or.at bzw. ast.kaernten@zebra.or.at

Anlaufstelle Tirol und Vorarlberg (AST Tirol)
ZeMiT – Zentrum für MigrantInnen in Tirol
Andreas-Hofer-Straße 46/1. Stock
6020 Innsbruck

Sprechstunden Feldkirch (ZeMiT)
Bahnhofstraße 29 (Comino)
6800 Feldkirch
Beratung nur nach Terminvereinbarung! Tel.: +43 512 57 71 70 (Tirol) und 0660 43 69 654 (Vorarlberg)
ast.tirol@zemit.at bzw. ast.vorarlberg@zemit.at