Święta góra Nanda Devi nie jest kolejnym szczytem w Himalajach do zdobycia. Raz na
12 lat bosa pielgrzymka przez trzy tygodnie pokonuje 300 kilometrów, by oddać hołd
bogini matki. W tym roku pielgrzymującym towarzyszyła polska fotografka Martushka
Fromeast, czyli Marta Kotlarska. Za zdjęcia z Nanda Devi Raj Yatra właśnie otrzymała
w Indiach prestiżową nagrodą Abhivyakti Gaurav Samman.
Polska fotografka wchodzi w skład polsko-indyjskiego zespołu Stories from Himalayas pracującego
nad popularyzacją spuścizny kulturowej Himalajów. Wraz z Mukeshem Khugsalem, indyjskim
filmowcem i fotografem oraz Raju Pushola – dziennikarzem i fotografem największej indyjskiej
gazety codziennej “Denik Jagran” – dokumentowała najdłuższą i najtrudniejszą pielgrzymkę w
Himalajach – Nanda Devi Raj Yatrę. W trzy tygodnie przeszła 300 km – była jedyną cudzoziemką i
jedną z nielicznych kobiet, która w tym roku tego dokonała.
– Dorastałam w środowisku górskim, moja cała rodzina się wspinała. Mój ukochany wujek Adam
Piechowski opowiadał mi i moim kuzynkom o wyprawach górskich, o marzeniach, heroizmie,
przyjaźni. Jedną z tych opowieści była historia pierwszego polskiego zdobycia Nanda Devi w 1939
roku – opowiada PAP o początkach swojej przygody z Himalajami i Indiami Marta Kotlarska.
Pierwszy raz pojechała w Himalaje trzy lata temu i – jak dziś mówi – od razu wiedziała, że jest na
swoim miejscu i że będzie tu wracać. – Nie interesuje mnie jednak wchodzenie coraz wyżej,
interesują mnie ludzie, wierzenia, kultura – podkreśliła.
Jak wspomina, podczas wyprawy trekkingowej w dolinie Zanskar przewodnik wspomniał o świętej
górze Nanda Devi. – Od razu można było poznać, która to góra. Była tak piękna i inna od
pozostałych. Kiedy wróciłam do domu, chciałam dowiedzieć się więcej. Zaczęłam szperać, ale
zaskoczyło mnie, jak mało jest informacji o
spuściźnie kulturowej Himalajów – wspominała.
Trafiła w końcu na książkę o pielgrzymce Nanda Devi Raj Yatra i już wtedy powiedziała sobie, że
musi w niej uczestniczyć. To jedna z najdłuższych i najtrudniejszych pielgrzymek na świecie, jej
uczestnicy idą boso przez trzy tygodnie przez indyjskie Himalaje. To bardzo rzadkie wydarzenie,
odbywające się raz na 12 lat. Pielgrzymka poświęcona jest kultowi Nanda Devi, bogini matki –
świętej góry, najwyższej góry leżącej w całości w obrębie indyjskich Himalajów.
Marta chciała wziąć w niej udział już w 2012 roku, ale przez dwa lata pielgrzymka była
przekładana ze względu na tragiczne powodzie, które nawiedziły te tereny. – Już wtedy miałam na
nią iść, ale kiedy została przełożona, zostałam w Nepalu i fotografowałam szamanizm nepalski –
wspomina.
W tym roku w końcu jej się udało i przeszła całą pielgrzymkę. Jak podkreśla, było to niesamowite
przeżycie, ekstremalne – idzie się 300 km, część trasy nawet na wysokości 5 tys. m n.p.m., w
deszczu, a czasami brodząc w błocie do kolan.
Pielgrzymka wyruszyła 18 sierpnia – w dniu urodzin Marty. Pielgrzymi wędrowali najpierw dolinami,
gdzie w poszczególnych miejscowościach odbywały się religijne rytuały, następnie weszła w góry,
przemierzyła okolice jeziora Roopkund i 9 września zakończyła się w sanktuarium Nanda Devi pod
szczytem Trisuli. To w drodze na ten szczyt zginęli dwaj uczestnicy pierwszej polskiej wyprawy w
Himalaje w 1939 roku.
Kotlarska była jedną z nielicznych kobiet, które przeszły całą pielgrzymkę – jak mówi, do końca
doszło zaledwie ok. 80 kobiet i ok. 10 tys. mężczyzn. – Za to właśnie między innymi Hindusi dali mi
nagrodę: za dokumentację fotograficzną i fajne zdjęcia, ale też za to, że jako jedyna osoba z
zagranicy i jedna z bardzo nielicznych kobiet przeszłam cala Yatrę – nie kryje satysfakcji.
Nanda Devi to masyw górski w zachodniej części Himalajów Wysokich. Główny szczyt Nanda Devi
ma 7816 m n.p.m. i jest drugim co do wysokości szczytem Indii. W lipcu 1939 r. wschodni szczyt –
Nanda Devi East – zdobyli uczestnicy pierwszej polskiej wyprawy w Himalaje.
Marta Kotlarska jest absolwentką ASP w Poznaniu oraz Central Saint Martin’s College of Arts and
Design w Londynie. Założyła i tworzy organizację Click Academy, realizującą fotograficzne projekty
kolaboratywne. Jest współtwórczynią projektu Romski Pstryk, który wystawiany był w kontekście
drugiego Romskiego Pawilonu na Międzynarodowej wystawie Sztuki Biennale w Wenecji w 2012
roku oraz w Parlamencie Austrii w Wiedniu. Marta jest inicjatorką koncepcji projektu Stories from
Himalayas, którego pierwsza część o szamaniźmie w Nepalu był realizowany w Indiach, Gruzji,
Chinach, Nepalu, Polsce, Austrii i w Wielkiej Brytanii.
Kamil Szubański, Polska Agencja Prasowa
